LOVRA, OAZA SRBA U MAĐARSKOJ

Prema popisu stanovništva u Mađarskoj iz 2011. Srba u ovoj državi živi ukupno 10,038. Najbrojnija zajednica nalazi se u županiji Budimpešta, gde Srba ima 1851.

Jedino naselje sa većinskim srpskim stanovništvom je Lovra (mađ. Lórév). Ovo malo mesto nalazi se na samom jugu Čepelskog ostrva južno od Budimpešte. Seoska opština pripada okrugu Srpski Kovin (Ráckeve) i Peštanskoj županiji. Broj stanovnika iznosi oko 292, prema podacima sa početka 2018. godine. Ime mesta je nastalo od mađarske reči i u prevodu znači “konjski gaz”.

Danas ovde živi mala srpska zajednica, u mestu se nalazi Pravoslavna crkva i održavaju se razne kulturne manifestacije. U naselju se održava i Dunavski festival, a dan sela je ove godine obeležen 27. jula, a kulturno-umetnički program su obogatili i izvođači iz Bačke Topole.

Kroz istoriju je ovo mesto često menjalo vlasnike. Smatra se da je na Čepelskom ostrvu bio smešten centar Mađara tokom doseljavanja u Panonsku niziju. Ovde se nalazio logor Arpada, jednog od vođa sedam mađarskih plemena, koji je kasnije postao veliki vezir Mađara i osnivač prve mađarske dinastije. Po njegovom konjušaru Čepelu je i ostrvo dobilo ime. Prema pisanju Jakova Ignjatovića, romanopisca iz XIX veka, prvi Srbi su naselili Čepelsko ostrvo još u periodu Nemanjića. Moguće je da se radi o migracijama Srba na sever s obzirom da je granica između Srbije i Ugarske bila na Dunavu i Savi. Prvo veće naseljavanje Srba na ostrvu je zabeleženo tokom Velike seoba Srba iz 1690. Međutim, izvori navode da je time srpsko stanovništvo uvećano, što znači da je Srba veća tada bilo na Čepelskom ostrvu. Primera radi, u XV veku su Srbi koji su naselili Kovin, obnovili staru crvku u gotskom stilu i prilagodili je pravoslavnom obredu. To je danas najstarija pravoslavna crkva u Mađarskoj.

Lovra je imala kroz istoriju uspona i padova u razvoju. Samo par godina nakon doseljavanja Srba u toku Velike seob, ostrvo je pogodila epidemija kolere. Blagi porast stanovništva je nastavljen tokom XVIII veka ali je privredni razvoj bio usporen. Ostrvo je postalo posed vojskovođe Eugena Savojskog koji je u Lovri izgradio kaštel. Broj Srba je u ovom period značajno opao. Pravoslavna crkva je izgrađena 1714. i posvećena je Sv. Nikoli. Tokom ovog perioda, zajedno sa Srbima u naselju žive Mađari i Nemci. Nakon dužeg perioda, naselje raste i doživljava privredni razvoj. Od 1846. u naselju postoji Srpska narodna škola koju je prve godine pohađalo 18 đaka. Jedan učitelj je radio u školi a prvi među njima bio je Georgije Popović. Lovra 1872. dobija status velike opštine a većina stanovništva se tada bavila poljoprivredom. Krajem veka je obnovljena i pravoslavna crkva, čiji ikonostas je bio propao. Novi ikonostas je delo Mihaila Harminca, i bio je njegov poklon stanovništvu naselja. Bogosluženja nisu bila dozvoljena dok se ne obnovi crkva, čija obnova je završena 1902.

Početkom XX veka Srba je u Lovri živelo 672, što je iznosilo 99% stanovništva. Ukupno 20 stanovnika naselja je učestvovalo u Prvom svetskom ratu u okviru Srpske vojske i danas postoji spomenik posvećen njima u Lovri. Nakon Velikog rata i Trijanonskog sporazuma, oko 200 porodica se izjasnilo da budu optanti (da zamene mađarsko državljanstvo sa državljanstvom kraljevine SHS) i one su 1924. naseljene u okolinu Mola u Bačkoj. Ovim činom je broj stanovnika naselja značajno opao. Nakon Drugog svetskog rata, počeo je proces iseljavanja staniovništva iz sela u grad, što je dodatno pojačalo pad broja stanovnika. Naselje je posle rata dobilo struju i vodovod, a danas u njemu postoji i pošta. Ovde se nalazi i umetnička galerija, škola koja izvodi nastavu na srpskom jeziku, te Srpsko pozorište