Bačka Topola kroz vekove: „Praistorija i Srednji vek“

Teritorija opštine u Praistoriji i Starom veku

Arheološka istraživanja na teritoriji opštine pokazala su da se ovde nalazilo naselje još u periodu kamenog doba. Gradski muzej iz Subotice je vršio iskopavanja i pronađeni su predmeti od kosti i kamena. Istraživanja su takođe pokazala da su ljudi boravili na tim prostorima u periodu od pre 8 do 10.000 godina.

U doba Neolita postoje dvoumljenja oko naseljavanja ovih prostora. Naime, smatra se da predeo današnje opštine nije bio naseljen zbog toga što je tada bio prekriven hrastovim šumama, međutim, kasnijim iskopavanjima došlo se do arheoloških nalaza upravo iz tog perioda. Prilikom izgradnje akumulacionog jezera pronađena je jedna nekropola iz Bronzanog doba za koju se smatra da pripada “Higelgreber“ kulturi, narodima koji su živeli tu pre 3400 do 3300 godina. U periodu Rimskog carstva ove prostore naseljavaju Sarmati.

Na teritoriji opštine je pronađeno više lokaliteta iz ovog perioda. Pronađeni su grobovi, mnogobrojna keramika, više nekropola, ostaci naselja. Na lokalitetu “Bankert-Vagohid“ pronađeno je oko 222 groba od kojih oko 40 spadaju u epohu Sarmata.

Srednji vek i migracije naroda

Na teritoriji opštine Bačka Topola nema arheoloških nalaza koji svedoče o boravku Huna i Germana na ovim prostorima ali su sigurno vladali nad lokalnim sarmatskim stanovništvom. Na već pomenutom lokalitetu “Bankert-Vagohid“ pronađeni su i avarski grobovi što svedoči o njihovom prisustvu. Kasnije je iskopana velika avarska nekropola iz perioda VI veka. Bitan pronalazak je i iskopovanje ostataka avarskog oružja i komplet koštanih pločica.

Treba naglasiti i nedoumice oko položaja avarskog naselja koje sa nalazilo na teritoriji opštine i istaći da zbog neslaganja sa lokalnim industrijama iskopavanja nalazišta nisu izvršena do kraja. Kasnije se desilo i doseljavanje Slovena na ove prostore, ali njihovih materijalnih ostataka na teritoriji opštine nema. Krajem IX veka kreće doseljavanje mađarskih plemena na ove prostore. Na teritoriji opštine pronađeni su grobovi iz perioda doseljavanja Mađara a ostaci govore o kulturi različitoj od avarske. Teorija je da su ove prostore naseljavali zajednički i Avari i novopridošli Mađari. Na istom lokalitetu je pronađeno i ranohrišćansko groblje za koje se ne može utvrditi period nastanka. Bitan podatak je i pronalazak jedne crkve sa grobljem iz perioda Srednjeg veka. Iskopavanja su pokazala da je crkva izgrađena u periodu oko 1241. godine, nakon mongolskih napada. Ovo mesto se naziva Pustatemplum ili “pustinjska crkva“.

Prvi pomen današnje Bačke Topole nalazimo u povelji ugarskog kralja Matije Korvina iz 1462. koja spominje naselje Fybaych koje se smatra pretečom današnjeg naselja.

Autor: Vanja Uzelac