Moja Backa Topola Najnovije vesti, Backa Topola iz rubrika sport, kultura, drustvo, lokalna zajednica. Dešavanja u gradu. Najbolje mesto za Vašu reklamu.
Seriju članaka o kaštelima koji ukrašavaju ravnicu Vojvodine, a pre svega naše opštine Bačke Topole započeću ovim- prvim. Ovaj prvi članak posvetiću periodu pre pojave zamkova u Vojvodini – a cilj mi je da čitaoci budu upoznati sa zbivanjima i bogatom istorijom naše regije.
Sudbina Vojvodine je posle 1521. osvajanjem Beograda i 1526. porazom Ugarske u bici na Mohaču zapečaćena. Granice otomanske imeprije pomerile su se daleko na sever. Teritorija današnje Vojvodine ušla je u sastav turskog carstva čiji je glavni cilj bio Beč. Narednih 150 godina sudbina Vojvodine ostala je nepromenjena. Tek krajem XVII i početkom XVIII veka situacija je počela znatno da se menja.
Prema navodima prof. Zoltana Đerea koji u svojoj knjizi “ Gradovi i varoši Bačke početkom XIX veka napisao da se u vrtlogu tih zbivanja pominje i srednjovekovno naselje Fibajč koje se prostiralo na prostoru Bačke Topole. Dolaskom Turaka u Vojvodinu, popisom subotičke nahije ( nahija- manja teritorijalna oblast u okviru otomanske imperije ) prvi put se 1580. spominje Topolja ili Kišbajša. Veruje se da je mesto dobilo naziv Topola jer je okolina bila bogata stablima drveta Topole.
U periodu pod otomanskom vlašću region Vojvodine je krajem XVI veka bio i centar velikog banatskog ustanka protiv turske vlasti koji je imao tragičan kraj. Mnogi ne znaju da je banatski ustanak povezan sa spaljivanjem moštiju velikog srpskog svetitelja Save Nemanjića. Turci su u znak odmazde i da bi slomili oslobodilački duh srpskog naroda odlučili da, kako neki veruju, na mestu gde je sada Hram Svetog Save spale mošti ovog svetitelja jer su ustanici nosili zastave sa njegovim likom.
Tek sto godina kasnije istorija je pripremala drugačiju sudbinu prostoru Vojvodine. Između 1683. i 1699. trajao je austro- turski rat ( Veliki bečki rat ) koji je znatno uticao na sudbinu srpskog stanovništvo i koji je obeležen masovnom seobom Srba 1690. pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem. Zajedno sa njim stanovništvo se naselilo i u oblasti današnje Vojvodine. Rat je završen potpisivanjem mira u Sremskim Karlovcima krajem januara 1699.
Priča o karlovačkom miru je zanimljiva: tokom mirovnih pregovora prvi put u diplomatiji je korišćen okrugli sto da niko od predstavnika zaraćenih strana ne bi tako imao glavno mesto. Učesnici mirovnih pregovora ( njih četvoro iz: Rusije, Venecije, Poljske i Turske ) ulazili su na zasebna vrata ( četvoro vrata ) da bi na taj način izbegli da jedna od strana bude prikazana kako ima veće prvenstvo nad ostalima. U čast karlovačkog mira u Sremskim Karlovcima na mestu gde su vođeni pregovori izgrađena i Kapela mira. Karlovački mir je bitan za prostor Vojvodine jer je njime teritorija Bačke i jednog dela Srema oslobođena od Turaka i pripojeni su Austriji.
Ubrzo je usledio novi austro-turski rat koji je završen mirom u Požarevcu, jula 1718. Požarevačkim mirom prostor Vojvodine; Bačka, Srem i Banat, konačno su oslobođeni od Turaka posle vladavine koja je trajala više od jednog veka. Tada je počeo uspon ove regije. Prostor Bačke Topole posle turskog povlačenja na granici koja je spuštena do Beograda je ostao pustara. Bačka je imala svoju veliku prednost. Ispod vodenih površina krila se zemlja koja je bila pogodna za obrađivanje. Bačka je bila kao nebrušeni dijamant: bogata ali neupotrebljiva. Profesor Đere je zapisao u svojoj knjizi da je stanovništvo posle obilnih poplava koje su bile česte hranilo stoku ribom koje se zadržala posle povlačenja vode što govori o tome koliko su vodene površine bile bogate. Na prostor Banata dolazili su Nemci, Italijani, Francuzi, čak i Španci koji su u blizini Zrenjanina osnovali svoju koloniju Nova Barselona. Vojovdina je isto kao i sada tako i u prošlosti postala ne samo bogata prirodom već i ljudima koji su dolazili iz različitih krajeva i svi oni su ostavili traga.
Želja za radom, avanturama i bogatstvom privukli su mnoge ljude, a među njima i Fernbahove koji su ostavili dubok trag u istoriji Bačke, a posebno naše opštine. Fernbahovi su bili poreklom Nemci koji su od Bačke pod vodom pretvorili zemlju bogatom obradivim površinama. Iskoristili su prednosti Bačke i stekli ogromno bogatstvo koje su krunisali zidanjem kaštela- ponosom ravnice. Priča o njihovoj porodici je svojevrsni prozor u istoriju naše ravnice. Osim porodice Fernbah u našoj oštini treba izdvojiti i porodicu Kraj od Bačke Topole i Ziči koji su vladali ovim krajem. Bačka Topola je u administrativnom smislu pripadala Potiskom okrugu ali je bila jedna od retkih sredina koja je pripadala privatnim vlastelinskim porodicama.
U sledećem članku bavićemo se kaštelima- ukrasima naše ravnice.
Berislav Kangrga, master istoričar
